Φωτ.: Αντώνης Σφακιανάκης

(Ομιλία του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή Γεράσιμου Φραντζιού στο Δήμο Υμηττού, 26.4.1991)

Τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται λόγος ολοένα και περισσότερο για πολλές και ποικίλες κρίσεις: οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές, εθνικές, και βέβαια για την κρίση της νεολαίας και της εφηβείας.

Υιοθετώντας λοιπόν για τον όρο “κρίση” την έννοια που ο Ισπανός συγγραφέας και φιλόσοφος Ορτέγκα υ Γκασσέτ χρησιμοποίησε στα 1942, ότι δηλαδή ο άνθρωπος περιέρχεται σε μια αρνητική αντιμετώπιση της ζωής λόγω παρεμβαλλομένης αβεβαιότητας και αναταραχής, θα ήθελα, μέσα σ’ αυτόν τον κυκεώνα των κρίσεων, να ξεκινήσω την ομιλία μου για τα πρότυπα της συμπεριφοράς των γονιών προς τους εφήβους, με μία θετική-αισιόδοξη παρατήρηση.

Σύμφωνα με τις συστηματικές μελέτες που έχουν γίνει αλλά και με την προσωπική μας εμπειρία, είτε πάρουμε σαν ένδειξη της εφηβικής κρίσης τη συγκινησιακή ζωή του εφήβου, είτε την ποιότητα των σχέσεών του με τους γονείς του, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η εφηβεία εξελίσσεται χωρίς κρίσεις (όπως ορίστηκαν παραπάνω) ή αξιοπαρατήρητες συναισθηματικές διαταραχές. Γενικά οι έφηβοι καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα μιας πειθαρχίας, μοιράζονται με τους γονείς τους ένα κοινό σύνολο αξιών και διατηρούν σχετικά αρμονικές σχέσεις με την οικογένειά τους.

Ασφαλώς δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό να τα βγάλεις πέρα με το στάδιο της εφηβείας. Σ’ αυτή την περίοδο της τρομακτικής αλλαγής για όλους στην Οικογένεια, ο καθένας παρουσιάζεται αλλοιώτικος και σχεδόν θα πρέπει να αρχίσουν τη γνωριμία τους από την αρχή. Continue reading →

Εκδόσεις Αρμός 2015

Στη διαδρομή της ζωής μας “παίζουμε” τρεις βασικούς ρόλους: του παιδιού, του εραστή, και του γονιού. Σ’ αυτό το παιχνίδι, η συντροφικότητα και ο αποχωρισμός είναι εμπειρίες που προκαλούν συγκίνηση και στο σώμα και στον ψυχισμό, επειδή αφορούν πρόσωπα ή συμβάντα σημαντικά με τα οποία αναπτύσσουμε σχέσεις.

Οι άνθρωποι από φόβο ή ευχαρίστηση δοκιμάζουμε να στριμώξουμε όσο πιο πολλή συντροφικότητα χωράει στη ζωή μας. Την ποιότητα όμως την καθορίζει ο φόβος του αποχωρισμού. Έτσι όταν συναντάμε την συντροφικότητα, ο αποχωρισμός μοιάζει και είναι μια προσυμφωνημένη και αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα.

Με βάση τις σκιερές πλευρές του καθενός μας, στο βιβλίο αυτό, πραγματοποιείται μια διερεύνηση της συντροφικότητας και του φόβου της συντροφικότητας, της εγγύτητας και της απόστασης, της σύνδεσης και της αποσύνδεσης, που, σε κάθε τους εκδοχή, κρύβουν μέσα τους μιαν ελπίδα αγάπης.

Ο Τρύφων Ζαχαριάδης είναι διδάσκων - επόπτης στην Ελληνική Εταιρεία Αναλυτικής Ομαδικής και Οικογενειακής
Θεραπείας. Τακτικό μέλος της International Association for Group Psychotherapy and Group Processes, της
International Family Therapy Association καθώς και του Ερευνητικού και Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Αθηνών.

φωτ.: Ανδρέας Σχοινάς

(……) Στην καθημερινότητα των οικογενειών είναι συχνές οι καταστάσεις όπου κάποιο μέλος αγανακτεί για την συμπεριφορά των άλλων και δεν συνειδητοποιεί ότι είναι αυτός που τους αδικεί με τη συμπεριφορά του ή με τις απόψεις του.

Η ύπαρξη ψυχοπαθολογίας είναι συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης και κανείς δεν δικαιούται να φαντάζεται ότι κινείται στην απόλυτη λειτουργικότητα. Η ιδεολογικοποιημένη ψυχοπαθολογία όμως, είναι πολύ ύπουλη καθώς δεν αναγνωρίζεται ως δυσλειτουργία, αλλά αντίθετα διακηρύττει την υπεροχή της και ως θιγμένη κατηγορεί όποιον την αμφισβητεί.

Η δικτατορία του σωστού, η δικτατορία της λογικής, η δικτατορία της καθαριότητας, η δικτατορία της ευαισθησίας, η δικτατορία της αισθητικής, η δικτατορία της θυσίας διαβρώνουν και καταστρέφουν τις ζωές των θνητών που προσπαθούν να κρυφτούν από την θνητότητά τους. Όποιος πιστεύει σ’ αυτές τις απατηλές θρησκείες διαπράττει ανθρωποθυσίες, ενώ ο στόχος του είναι να διαφυλαχτεί από την απειλή του κακού.

Continue reading →

φωτ.: Νέκτη Σταμέλου

Η σύγκριση είναι μια ύπουλη μολυσματική νόσος που διαβρώνει την προσωπικότητα. Ξεκινά από την παιδική ηλικία. Οι γονείς προκειμένου να παραδειγματίσουν και να κινητοποιήσουν τα παιδιά τους, διαρκώς τα συγκρίνουν με άλλα παιδιά.

Το παιδί, ακόμη κι αν πετύχει τον στόχο, νιώθει ευάλωτο. Ο γονιός δεν συνειδητοποιεί τον πόνο που δημιουργεί στο παιδί του. Μπορεί άραγε η αγάπη του γονιού να στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια συμμόρφωσης και απόδοσης;

Continue reading →

φωτ.: Steve McCurry

Ο καθένας μας αισθάνεται την ανάγκη να τον αγγίζουν και να τον αναγνωρίζουν οι άλλοι. Ο καθένας μας έχει ανάγκη να κάνει κάτι το χρόνο του ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατό του. Η δίψα των ανθρώπων για χάδια συχνά καθορίζει το τι κάνουν το χρόνο τους. Μπορεί π.χ. να περνούν λεπτά, ώρες ή ακόμα και μια ολόκληρη ζωή προσπαθώντας να εξασφαλίσουν το χαΐδεμα με διάφορους τρόπους, ακόμα και παίζοντας ψυχολογικά παιχνίδια. Από την άλλη μπορούν να περάσουν λεπτά, ώρες ή και μια ολόκληρη ζωή προσπαθώντας ν’αποφύγουν τα χάδια αποσυρόμενοι. Οι ανάγκες αυτές είναι βιολογικές και ψυχολογικές και ο Μπέρνς τις ονομάζει «δίψες».

Continue reading →

φωτ.: Ελευθερία Αγγελάκη

Ο θεσμός της οικογένειας, κρατά τα σκήπτρα. Είναι ο σημαντικότερος θεσμός του ανθρώπου και γιατί;

Τρύφων Ζαχαριάδης: Ο βιολογικός ορισμός της οικογένειας δεν ανταποκρίνεται στην ευρύτερη  διάστασή του, ούτε κοινωνιολογικά ούτε απόλυτα ψυχολογικά. Συχνά, άτομα χωρίς σχέσεις αίματος μπορούν να αποτελέσουν μία οικογένεια. Η λειτουργία της οικογένειας υπάρχει από τη στιγμή που δημιουργούνται δεσμοί στις σχέσεις των μελών της. Πράγματι, ο θεσμός διατήρησε τα πρωτεία του ισχυρά. Διατηρήθηκε, γιατί είναι ανθρώπινη ανάγκη να ανήκουμε κάπου και να προσδοκούμε αυτό το «κάπου» να μας προσδώσει ασφάλεια, στήριξη, κατανόηση και αποδοχή.

Τι νόημα αποδίδετε στην έννοια της «δεμένης» ελληνικής οικογένειας; Μπορεί να «δέσει» το μέλλον των παιδιών της; Continue reading →

φωτ.: Λουκάς Βασιλικός

Τα πρώιμα βιώματα αποστέρησης έχουν για το παιδί δύο επιπτώσεις. Η πρώτη επίπτωση είναι ότι μαθαίνει να παραιτείται πρόωρα , οπότε αναστέλλεται παντού η δυνατότητα του να διεκδικεί. Όποιος όμως δεν διεκδικεί και δεν μπορεί να πάρει , δύσκολα μπορεί να αποφύγει το συναίσθημα της ζήλειας, όταν μάλιστα βλέπει τους άλλους να παίρνουν χωρίς ενδοιασμό , αυτό που ο ίδιος δεν τόλμησε ποτέ να απαιτήσει. Και επειδή η ζήλεια δημιουργεί ενοχές, που τον κάνουν να αισθάνεται άσχημα , προσπαθεί να την αποφύγει , μετατρέποντας την αδυναμία του σε αρετή.

Continue reading →

Brassai

Σε σημαντικό αριθμό ανθρώπων η σεξουαλικότητα ταυτίζεται έστω κι αν δεν ομολογείται, με την αμαρτία. Στη σκέψη των περισσότερων η χρήση της έννοιας «αμαρτωλός» συνειρμικά οδηγεί στον «έχοντα σεξουαλική δράση». Η πολεμική των περισσότερων θρησκειών με υπερβολή στις «ανάγκες» της ανθρώπινης φύσης (ενόρμηση) οδηγεί στην παράβαση των θρησκευτικών κανόνων. Η άρνηση συμμόρφωσης στους κανόνες του θεού καθώς και η προσωποποιημένη θεότητα που προσβάλλεται άμεσα από τις παραβάσεις των πιστών συνδέονται αναπόσπαστα με την πιθανότητα της βαρύτερης νοηματικά τιμωρίας, το θάνατο, που εκλαμβάνεται ως επιθετικότητα του θεού. Continue reading →

φωτ: Νέκτη Σταμέλου

Μπορώ να πω σε ένα παιδί: «Έλα να φορέσεις το παλτό σου να βγούμε έξω» και να μου πει «Όχι, δεν φορώ το παλτό μου». «Ναι, αλλά άμα δε φοράς το παλτό σου υπάρχει κίνδυνος να κρυώσεις και έτσι εγώ να σε βγάλω έξω χωρίς παλτό αποκλείεται». Είναι μία λογική συνέπεια, δεν είναι ότι επειδή δεν φόρεσες το παλτό σου δεν θα φας γλυκό, το οποίο είναι άσχετο. Έκανα συμβουλευτική, και είχα ομάδες γονέων και η μητέρα ενός εξάχρονου κοριτσιού είχε έρθει μετά να μου πει τα νέα, πως είχε πει στην κόρη της ότι επειδή δεν είχε φάει το φαί της δεν θα δει τηλεόραση και γυρνάει έξι χρονών παιδί και της λέει, αγανακτισμένο: «Τι σχέση έχει μαμά, το φαί με την τηλεόραση;». Continue reading →

Φωτ: © Marina Dieul

Το πρώτο στοιχείο που το βρέφος προσπαθεί να βρει είναι τα όρια του, τα σύνορα του δηλαδή, που αρχίζει και που τελειώνει. Ποιος είναι ο κόσμος ο μικρός και ποιος ο μέγας. Αυτό το κάνει ενδοβάλλοντας, παίρνοντας μέσα του υπηρεσίες, λειτουργίες της μητέρας. Χωρίς το βρέφος να το καταλαβαίνει, η μητέρα το βοηθάει να καταλάβει που αρχίζει και που τελειώνει . Και τα όρια για να δημιουργήσει το παιδί την πρώτη έκφανση προσωπικότητας είναι το δέρμα, που είναι πολύ σημαντικό, γιατί το μαθαίνει ότι περικλείεται σε κάποια όρια. Continue reading →

φωτ:  © Sally Mann

Για να μπορέσει το παιδί να αναγνωρίσει την πατρική οντότητα, νομίζω πως τα κλειδιά είναι δύο. Το ένα κλειδί το κρατά η μητέρα στην καρδιά της, εάν πράγματι αναγνωρίζει τον άντρα της ως πατέρα του παιδιού της , αναφέρεται σ΄αυτόν και τον αγαπά , τον ποθεί, τον θέλει. Continue reading →

Η εφηβική ηλικία είναι κάτι περισσότερο από τη σωματική εμφάνιση της ήβης, αν και στηρίζεται ευρύτατα σ’ αυτήν. Η εφηβεία, υποδηλώνει ανάπτυξη και αυτή η ανάπτυξη χρειάζεται χρόνο. Έτσι, στο διάστημα που η ανάπτυξη βρίσκεται στο στάδιο της προόδου, η υπευθυνότητα πρέπει να αναληφθεί από γονείς ή κηδεμόνες. Continue reading →

Φωτ: © Νέκτη Σταμέλου

(….) μόνο που αυτές οι οικογένειες είναι πεπεισμένες ότι η αγάπη είναι το κυριάρχο στοιχείο της ζωής των μελών τους. Στους γύρω, για να δείξουν πόσο αγαπημένοι είναι, επαναλαμβάνουν : ‘Εμείς είμαστε μία πάρα πολύ δεμένη οικογένεια’. Αυτό σημαίνει τόσο ‘δεμένη’, που δεν έχει κανείς το δικαίωμα να αποχωριστεί κανέναν αλλά και κανείς δεν είναι ώριμος συναισθηματικά να ξεφύγει από αυτήν! Continue reading →