Αυταρχική ή φιλελεύθερη συμπεριφορά των γονιών και οι επιπτώσεις στην εφηβεία

sfakianakis-antonis-122

Φωτ.: Αντώνης Σφακιανάκης

(Ομιλία του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή Γεράσιμου Φραντζιού στο Δήμο Υμηττού, 26.4.1991)

Τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται λόγος ολοένα και περισσότερο για πολλές και ποικίλες κρίσεις: οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές, εθνικές, και βέβαια για την κρίση της νεολαίας και της εφηβείας.

Υιοθετώντας λοιπόν για τον όρο “κρίση” την έννοια που ο Ισπανός συγγραφέας και φιλόσοφος Ορτέγκα υ Γκασσέτ χρησιμοποίησε στα 1942, ότι δηλαδή ο άνθρωπος περιέρχεται σε μια αρνητική αντιμετώπιση της ζωής λόγω παρεμβαλλομένης αβεβαιότητας και αναταραχής, θα ήθελα, μέσα σ’ αυτόν τον κυκεώνα των κρίσεων, να ξεκινήσω την ομιλία μου για τα πρότυπα της συμπεριφοράς των γονιών προς τους εφήβους, με μία θετική-αισιόδοξη παρατήρηση.

Σύμφωνα με τις συστηματικές μελέτες που έχουν γίνει αλλά και με την προσωπική μας εμπειρία, είτε πάρουμε σαν ένδειξη της εφηβικής κρίσης τη συγκινησιακή ζωή του εφήβου, είτε την ποιότητα των σχέσεών του με τους γονείς του, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η εφηβεία εξελίσσεται χωρίς κρίσεις (όπως ορίστηκαν παραπάνω) ή αξιοπαρατήρητες συναισθηματικές διαταραχές. Γενικά οι έφηβοι καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα μιας πειθαρχίας, μοιράζονται με τους γονείς τους ένα κοινό σύνολο αξιών και διατηρούν σχετικά αρμονικές σχέσεις με την οικογένειά τους.

Ασφαλώς δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό να τα βγάλεις πέρα με το στάδιο της εφηβείας. Σ’ αυτή την περίοδο της τρομακτικής αλλαγής για όλους στην Οικογένεια, ο καθένας παρουσιάζεται αλλοιώτικος και σχεδόν θα πρέπει να αρχίσουν τη γνωριμία τους από την αρχή. Continue reading

«Γελοιοποιήστε το ψευτονταηλίκι!»

Papachristou Stefanos-107

Φωτ.: Στέφανος Παπαχρήστου

Νίκος Σιδέρης: «Παιδαγωγοί, γονείς, μεγάλοι και παιδιά, μη φοβάστε τους ψευτονταήδες! Γελοιοποιήστε το ψευτονταηλίκι!» 

Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη

Ο ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και συγγραφέας Νίκος Σιδέρης μας έχει συνηθίσει σε βιβλία πρωτότυπα, βιβλία που έχουν να δώσουν ένα λιθαράκι γνώσης και φρέσκιας σκέψης στην επιστήμη αλλά και στην κοινωνία. Με το καινούριο του βιβλίο «Bullying-κι όμως νικιέται» ο Νίκος Σιδέρης μας δείχνει τον τρόπο να νικήσουμε αυτό το δύσκολο και επικίνδυνο φαινόμενο. Πάνω απ’ όλα συλλογικά, με συνεργασία των ενηλίκων, των φορέων αλλά και των παιδιών. Πρόκειται για μια «ένεση» αλλαγής κουλτούρας, που επιβάλλει να σταματήσουμε να φοβόμαστε το bullying και να αρχίσουμε να το γελοιοποιούμε, το ίδιο αλλά και τα υποκείμενα που το πράττουν.

Στο βιβλίο μιλάτε για το φαινόμενο bullying ως το αποτέλεσμα ιστορικών διεργασιών στην Ελλάδα. Θέλετε να μας πείτε γι’ αυτό;

Πολλές διεργασίες συνέκλιναν για να λάβει το ψευτονταηλίκι (αυτό είναι το bullying) τις διαστάσεις κοινωνικού ζητήματος. Η δεσπόζουσα και πιο καταλυτική είναι η κραταίωση του καταναλωτικού ναρκισσισμού («Καμαρώνω επειδή καταναλώνω»). Αυτή η πολιτισμική επιταγή παρόξυνε τις τάσεις εγωκεντρισμού και επίδειξης. Αποτέλεσμα, οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, να παραδέρνουν σ’ ένα πέλαγος εντυπώσεων, συγκρίσεων και ανταγωνισμών χωρίς υπόσταση, χωρίς μέτρο και χωρίς κανόνες. Μια τέτοια λογική διαμόρφωσε παιδιά με πρότυπο τη μυθοπλασία «Πριγκίπισσα ή βασιλόπουλο που γαμεί και δέρνει επειδή έτσι της/του αρέσει». Αυτή η λογική παροξύνει τις φαντασιακές συγκρίσεις, τους ανταγωνισμούς και την επίδειξη ισχύος, αίγλης και σαγήνης. Και αντιστοιχεί στην πεμπτουσία του ψυχικού υποστρώματος που εκδηλώνεται στον σχολικό χώρο και ως ψευτονταηλίκι. Continue reading

Σύγκριση : στο κρεβάτι του Προκρούστη

φωτ.: Νέκτη Σταμέλου

φωτ.: Νέκτη Σταμέλου

Η σύγκριση είναι μια ύπουλη μολυσματική νόσος που διαβρώνει την προσωπικότητα. Ξεκινά από την παιδική ηλικία. Οι γονείς προκειμένου να παραδειγματίσουν και να κινητοποιήσουν τα παιδιά τους, διαρκώς τα συγκρίνουν με άλλα παιδιά.

Το παιδί, ακόμη κι αν πετύχει τον στόχο, νιώθει ευάλωτο. Ο γονιός δεν συνειδητοποιεί τον πόνο που δημιουργεί στο παιδί του. Μπορεί άραγε η αγάπη του γονιού να στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια συμμόρφωσης και απόδοσης;

Continue reading

Περί ”αμαρτωλής” σεξουαλικότητας

Brassai

Brassai

Σε σημαντικό αριθμό ανθρώπων η σεξουαλικότητα ταυτίζεται έστω κι αν δεν ομολογείται, με την αμαρτία. Στη σκέψη των περισσότερων η χρήση της έννοιας «αμαρτωλός» συνειρμικά οδηγεί στον «έχοντα σεξουαλική δράση». Η πολεμική των περισσότερων θρησκειών με υπερβολή στις «ανάγκες» της ανθρώπινης φύσης (ενόρμηση) οδηγεί στην παράβαση των θρησκευτικών κανόνων. Η άρνηση συμμόρφωσης στους κανόνες του θεού καθώς και η προσωποποιημένη θεότητα που προσβάλλεται άμεσα από τις παραβάσεις των πιστών συνδέονται αναπόσπαστα με την πιθανότητα της βαρύτερης νοηματικά τιμωρίας, το θάνατο, που εκλαμβάνεται ως επιθετικότητα του θεού. Continue reading

“Δεν με καταλαβαίνετε!”

 φωτ: αρχείο Αερόστατο

φωτ: Ν.Σταμέλου

Ένας έφηβος, για χιλιοστή φορά, κατηγορεί τους γονείς του, όλο ένταση, λέγοντάς τους «Δεν με καταλαβαίνετε!». Οι γονείς προσπαθούν απεγνωσμένα να τον καταλάβουν, να τον πείσουν ότι τον κατάλαβαν, να κάνουν σαν να τον καταλαβαίνουν, να δείχνουν ότι έχουν καταλάβει….Φυσικά χωρίς αποτέλεσμα, αφού ο γιος τους επαναλαμβάνει «Αφήστε με, δεν με καταλαβαίνετε!». Το ότι οι γονείς έχουν κολλήσει στη στερεότυπη όσο και άγονη απάντηση «Μα όχι, όχι, πως δεν σε καταλαβαίνουμε, αφού σε καταλαβαίνουμε», δείχνει ότι ο κόσμος των γονιών κι ο κόσμος του παιδιού δεν συναντιούνται, ενώ ταυτόχρονα οι γονείς δεν έχουν τρόπο να συναντήσουν το παιδί τους στον δικό του κόσμο. Κάτι που θα μπορούσαν να το επιχειρήσουν με κάποιες άλλου είδους απαντήσεις, όπως ενδεχομένως οι εξής: Continue reading

Η εφηβική ηλικία

579805_451529158258983_93245562_n

Η εφηβική ηλικία είναι κάτι περισσότερο από τη σωματική εμφάνιση της ήβης, αν και στηρίζεται ευρύτατα σ’ αυτήν. Η εφηβεία, υποδηλώνει ανάπτυξη και αυτή η ανάπτυξη χρειάζεται χρόνο. Έτσι, στο διάστημα που η ανάπτυξη βρίσκεται στο στάδιο της προόδου, η υπευθυνότητα πρέπει να αναληφθεί από γονείς ή κηδεμόνες. Continue reading

Για τις ‘δεμένες’ (ελληνικές;) οικογένειες

Φωτ: © Νέκτη Σταμέλου

Φωτ: © Νέκτη Σταμέλου

(….) μόνο που αυτές οι οικογένειες είναι πεπεισμένες ότι η αγάπη είναι το κυριάρχο στοιχείο της ζωής των μελών τους. Στους γύρω, για να δείξουν πόσο αγαπημένοι είναι, επαναλαμβάνουν : ‘Εμείς είμαστε μία πάρα πολύ δεμένη οικογένεια’. Αυτό σημαίνει τόσο ‘δεμένη’, που δεν έχει κανείς το δικαίωμα να αποχωριστεί κανέναν αλλά και κανείς δεν είναι ώριμος συναισθηματικά να ξεφύγει από αυτήν! Continue reading