Ένα πένθιμο μούδιασμα ορίζει το ψυχολογικό στίγμα της κρίσης. Η πένθιμη χροιά οφείλεται στις πολλαπλές απώλειες που βιώνουν οι άνθρωποι. Χάνουν υλικές απολαβές. Χάνουν το σύμπλεγμα διασκεδαστικής αυταπάτης που καλλιεργούσε ο καταναλωτικός ναρκισσισμός, δηλαδή φαντασιακές ευχαριστήσεις. Χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον κόσμο , στον άλλο και σε ό,τι καλό και αγαπητό έβλεπαν στον εαυτό τους. Η απώλεια τόσο της υλικής κατάστασης όσο και της ηδονικής αυταπάτης προκαλεί το βίαιο πένθος. Ωστόσο η δεσπόζουσα ψυχολογική ιδιαιτερότητα της παρούσας κρίσης αντιστοιχεί στο μούδιασμα της σκέψης , του λόγου και της πράξης , που ορίζει τη στάση των ανθρώπων , ιδιαίτερα όσων πλήττονται εξοντωτικά από την κρίση.

Ο κύριος ψυχοδυναμικός μηχανισμός του μουδιάσματος ονομάζεται ‘’ Διπλός δεσμός’’. Αντιστοιχεί στην εμπλοκή της σκέψης που προκύπτει όταν οι άνθρωποι γίνονται στόχος παράδοξων μηνυμάτων που αλληλοακυρώνονται , χωρίς να επιτρέπεται να σκεφθείς σχετικά μ΄ αυτό το παράδοξο. Στην Ελλάδα της κρίσης , αυτή η επικοινωνιακή μηχανή παραγωγής διανοητικής εμπλοκής συνιστάται στο εξής σύμπλεγμα: Ένα πρώτο μήνυμα λέει : ΄Άν αντισταθείς χάθηκες’’ (= πτώχευση , καταστροφή…) .Ένα δεύτερο μήνυμα λέει ‘’Αν υποκύψεις χάθηκες’’ (+ ανεργία, φτώχεια, μιζέρια, απόγνωση…) . Κι ένα τρίτο απαγορεύει την σκέψη , εφόσον «Είναι μονόδρομος» γιατί «Το είπε η τρόικα ». Με απλά λόγια : Αν πεις ναι χάθηκες. Αν πεις όχι χάθηκες. Και απαγορεύεται να σκεφθείς και να σχολιάσεις αυτό το παράδοξο κλουβί της σκέψης.

Η παρατεταμένη εμβάπτιση των ψυχών σ΄ αυτό το παράδοξο περιβάλλον επικοινωνίας τελικά εσωτερικεύεται και λειτουργεί ως φίλτρο/ κώδικας αναγνώρισης και αναπαράστασης της πραγματικότητας , ανεξάρτητα από την άμεση παρουσία όλων των προηγούμενων συστατικών. Εδώ οφείλεται και η κοινή αίσθηση ότι οι άνθρωποι είναι τρελαμένοι/τα’ χουν παίξει /είναι ζαλισμένοι κλπ.

Ο διπλός δεσμός , ως ακραίο υπόδειγμα παράδοξης επικοινωνίας και επίθεσης στους ίδιους τους μηχανισμούς της σκέψης , δεν παράγει μόνο αίσθηση παραφροσύνης των πνευμάτων και των πραγμάτων. Αλλά και υπονόμευση , εμπλοκή και αδρανοποίηση της ικανότητας των ανθρώπων να σκέφτονται –και κατά μείζονα λόγο, να σκέφτονται νηφάλια και ορθολογικά. Προφανώς μαι τέτοια επικοινωνιακή καταιγίδα , μέσα από το μούδιασμα που παράγει , καλλιεργεί ψυχολογία νεο-ραγιαδισμού και καθιστά ανέφικτη την συγκροτημένη αντίσταση και κινητοποίηση , ακόμη και εκείνων που πλήττονται βαρύτατα.

Το επικοινωνιακό περιβάλλον του διπλού δεσμού διαμορφώθηκε στα χρόνια της πολιτικής διαχείρισης του Μνημονίου και κορυφώθηκε στις εκλογές του 2012. Τότε απογειώθηκε πολιτικά και εκλογικά και η ‘’Χρυσή Αυγή’’, η οποία ακριβώς προβάλλει και ασκεί την άρνηση της σκέψης –δηλαδή , το πυρηνικό παράγωγο του διπλού δεσμού. Επειδή η νύκτα της σκέψης απολήγει σε Χρυσή Αυγή . Ενώ ταυτόχρονα παρέχει διέξοδο στην αδιαμεσολάβητη από την σκέψη οργή και εκδίκηση με προσφυγή στην δαιμονοποίησης του άλλου ( ρατσισμός= ανθρωποφαγικός εθνικισμός) και στην ωμή δύναμη. Που παράγει όχι απλώς εργαλειακή χρήση , αλλά απόλαυση της βίας , συνηχώντας με βαθύτατα ρεύματα σαδισμού και καταστροφικότητας που ενυπάρχουν στον ανθρώπινο ψυχισμό – και , όταν καταλυθεί η πλαισίωση τους και η αναχαίτιση τους απο την σκέψη και τον πολιτισμό οδηγούν εδώ που οδήγησαν.

Νίκος Σιδέρης ‘’ Το κατά διαβόλου ευαγγέλιο’’ – Πολιτική Ψυχολογία της Κρίσης

Εκδόσεις Μεταίχμιο